نوید شاهد | فرهنگ ایثار و شهادت

مقاله ي حاضر پيرامون آسيب شناسي منزلت اجتماعي خانواده هاي شاهد و ايثارگر مي باشد. در اين مطالعه وجه آسيب شناسانه ي منزلت اجتماعي خانواده ها، در قالب رويكرد «دلهره ي منزلت» مورد تبيين و بررسي قرار گرفته است. هم چنين آثار و تبعات اين دلهره بر نگرش فرزندان ايثارگر نسبت به وضعيت گسترش فرهنگ ايثارگري و روحيه ي ايثارگري آن ها بررسي شده است. پژوهش حاضر به روش پيمايش انجام گرفته و جامعه ي آماري آن را كليه ي دانش آموزان و دانشجويان سراسر كشور تشكيل مي دهد، به نحوي كه حجم نمونه برآورد شده برابر با 4681 نفر مي باشد. در نهايت از طريق شيوه ي نمونه گيري «چند مرحله اي» چهار استان تهران، خراسان رضوي، لرستان و خوزستان مورد مطالعه قرار گرفته است. نتايج حاصل نشان از رابطه ي معناداري بين ميزان منزلت اجتماعي پاسخ گويان با نگرش به فرهنگ ايثارگري و روحيه ايثارگري پاسخ گويان دارد.

هدف از انجام اين پژوهش، فرا تحليل تحقيقات انجام شده پيرامون ميزان سازگاري خانوادگي خانواده هاي شاهد و ايثارگر است. براي دستيابي به اين هدف، يك سؤال اصلي در مورد سازگاري خانوادگي خانواده هاي شاهد و ايثارگر و يك سؤال فرعي در مورد تأثير متغير جنسيت بر سازگاري خانوادگي اين خانواده ها طرح شد. روش: به منظور پاسخگويي به پرسش هاي فراتحليل، از مجموعه پژوهش هاي انجام شده درباره سازگاري خانوادگي خانواده هاي شاهد و ايثارگران در سطح كشور، پنچ پژوهش كه از لحاظ روش شناختي مورد پذيرش بود و ملاك هاي درون گنجي را داشت، براي انجام فرا تحليل انتخاب شد. نتايج: براساس نتايج اين فراتحليل، اندازه اثر مربوط به ميزان سازگاري خانوادگي خانواده هاي شاهد و ايثارگر متوسط بود (216/0). بر اساس نتايج اين فراتحليل، شهادت يا جانبازي پدر بر سازگاري خانوادگي خانواده هاي شاهد و ايثارگر، تأثير متوسطي داشته است.همچنين اندازه اثر مربوط به تأثير جنسيت بر سازگاري خانوادگي (078/0)، در سطح متوسط با سازگاري خانوادگي خانواده هاي شاهد و ايثارگر رابطه داشت. بنابر اين، بر اساس نتايج اين فراتحليل، جنسيت فرزندان خانواده هاي شاهد و ايثارگر بر ميزان سازگاري خانوادگي آنها تأثير اندكي داشته است.

در اين مقاله ، معناي لغوي ايثار، معناي اصطلاحي ايثار، فضليت ايثار، فرق انفاق و ايثار، انواع ايثار (ايثار و مال، ايثار و جهاد، ايثار و شهادت، ايثار و زهد، ايثار و آبرو، ايثار و طبيعت) بررسي شده است و همچنين جايگاه ايثار، مفهوم مصاديق آن در قرآن و كلام معصومين (عليهم السلام)، ايثار در زندگاني پيامبر(ص) و ائمه طاهرين(ع) و بانوان گرانقدر اسلام مورد تحقيق و كنكاش قرار گرفته است. در ادامه اين مباحث به ايثار در دوره انقلاب اسلامي، ويژگي هاي ايثارگر، لوازم و موانع ايثار و شيوه هاي ايجاد ايثار در جامعه پرداخته مي شود. مقدمه با توجه به اهميت ايثار و فداكاري در جامعه و با توجه به اين كه خداوند مهربان در قرآن مجيد در آيات مختلف به صورت واضح و روشن اهميت آن را بيان كرده است. بنابراين بررسي جايگاه مفهومي و مصداقي آن در ابعاد مختلف، ضرورت مي يابد و از آن به عنوان وظيفه اسلامي ياد مي شود. بر اين اساس با مراجعه به روايات اهل بيت(ع) و زندگاني آنان مي توان بدين امر پرداخت كه آن بزرگواران چه قدر به ايثار و گذشت توجه و عنايت داشته اند. بنابراين موضوع ايثار اهميت فراواني دارد، اين اهميت تا بدانجاست كه در بسياري ازجوامع اسلامي، به عنوان يك امر ديني در سازمان بخشيدن به جوامع و دفاع ازجامعه زندگي جمعي نقش بسياري داشته است. هدف از ارائه اين مقاله شناساندن جايگاه ايثار و فضليت آن در اسلام، و همچنين تصريح آن جهت بالا بردن روحيه ايثار و ايثارگري در افراد و جامعه است.